“Hedef Belirleme ve Hayal Kurma Sporcuları Doğru Zihinsel Olgunluğa Ulaştırır.”
Baskı altında, sporcunun zihninden birçok düşünce geçer. Şutum isabetli olur mu, ya kaçırırsam, ya maçı kaybedersek, gibi düşünceleri zihninden geçirir.
Eğer bir sporcunun kafasında şüpheler var ise oyuncu çok büyük hatalar yapmaya meyillidir. Eskilerin dedikleri gibi,”sporcular yüzde doksan zihinleri ile, yüzde on fiziksel olarak oynarlar.” deyişi doğru ise dikkatlerini ve zihinlerini toparlamaları için elinden geleni yapmalıdır.
Bir sporcunun dikkati söz konusu olunca birçok faktör ortaya çıkar. Örneğin, gerektiğinde dikkat nasıl başka bir noktaya çevrilebilir ve dikkat belirli bir noktaya yoğunlaştırılabilir gibi. Bir oyuncunun dikkatini maç içinde nasıl yoğunlaştıracağı çok önemlidir. Antrenmanlarda ve maçlarda dikkatlerini toparlayabilmeleri için neler yapabileceğine dikkat etmelidir. Maça başlarken davranışlarında bir kaos ortamı yaratıyor mu? Eğer durum böyle ise oyuncular daha oyun başında kendileri için gereken dikkatten uzaklaşabilirler.
Oyuncular dikkatlerini oyuna daha çok nasıl verebilirler? Öncelikle dikkatlerini dağıtan unsurların ne olduğunu ortaya koyabilmelidirler. Bu savunma veya hücumdaki bir uygulama, çok iyi oynayan bir rakip oyuncu, seyircilerin kışkırtmaları veya hakemin yanlış bir kararı olabilir. Bu yanlış bir düşünce tarzıdır..Sporcuların dış güçleri kontrol edemediklerini belirten hiç kimsenin söylemediği söylemler vardır. Sık sık sporcuların dış etkilerden etkilenmelerinin iç dünyalarını da etkilediği savunulur. Zihinsel bir düzeltme yapmak gerektiğinde temel nokta sporcunun dikkatini dağıtmasının nedenini ortaya koymak gerekir. Hem antrenmanlarda, hem de maçlarda oyuncunun dikkatini neyin dağıttığının ipuçları ortaya çıkar.
Bir sporcunun dikkatinin dağılmasının belirtileri
-Kazanırken veya kaybederken sporcu dikkatini kaybediyor mu? Maçın içinde dikkatinin dağılması aynı zamanda mı ortaya çıkıyor?
-Oyuncunun dikkati belirli oyunlardan mı yoksa rakiplerinden dolayı mı dağılmaktadır?
-Velilerin veya seyircilerin davranışları oyuncuyu etkiler mi?
-Takımla nasıl bir kimya oluşturuyor?
-Sporcunun başarısını engelleyen iç ve dış etkenler var mı?
Oyuncuların dikkatlerinin dağılması ile ilgili değişik durumlar incelendiğinde antrenörlerin oyuncuların dikkatlerini arttırmak için zihinsel eğitim çalışmalarını geliştirime çalışmalarına başlayabilirler.
Spor psikologları bir sporcu ile çalışırken zihinsel çalışmalar da iki yönteme başvururlar; hedef belirleme ve hayal kurma. Her iki zihinsel eğitim uygulaması eğer düzenli olarak uygulanırsa, sporcunun hedefe odaklanması çok kolaylaşır. Oyuncuların zihinsel gelişmeleri için antrenmanlarda süre yeterli olmayabilir. Yapılacak uygulama ile tek tek görüşme yöntemi uygulanabilir.10-15 dakikalık görüşmenin sonunda 5 dakikalık bir tartışma süresi eklenebilir.
Zihinsel çalışma boyunca, sporcu ilk adımı çok çalışıp, çok iyi uygulamalıdır. Eğer sporcular her antrenman ve müsabakadaki atacağı her adımı hazmederek atarsa sonuçta şaşırtıcı şekilde başarılı olacağı görülecektir. Antrenörler her zihinsel antrenman sırasında bütün oyuncularına takımı daha başarılı yapmak için dikkatlerini adım adım ilerlemeye yöneltmelidirler. Spor psikologlarının yerini hiçbir şey tutmasa da, yukarı da belirtilen uygulamalar takımınızın gelişmesine yardımcı olacaktır.
HEDEF BELİRLEME
Eğer “hedef belirlemeyi” tamamladı işseniz, bunu sezon başında her şeyden önce yapmalısınız. Takım olarak “biz başarılı olmak için ne yapmalıyız?” ,belirleyeceğimiz hedefleri bir zaman sonra kenara itebiliriz. Bunun sonucunda bir sezon boşa geçmiş olabilir. Dolayısıyla oyuncuların verimleri de düşer. Hedef belirleme her hafta yapılacak gözden geçirmeler sonucu hayata geçirilmelidir.
Hedef belirleme, oyuncularla yapacak görüşmelerle başlar. Bu toplantılarda oyunculardan tek tek kişisel olarak teknikleri kullanılarak yapar ve beklediği gelişmeleri açıklar. Temel hareketlerden birisinin geliştirilmesine karar verilince oyuncu kendini geliştirmek için var gücünü geliştirmeye yöneltir.
Temel nokta, sporcunun ölçülebilir ve yapı olarak olumlu olan hedeflerini belirleyip, gerçekleştirmeye çalışmasıdır.”Hiçbir maçı kaçırmak istemiyorum.” gibi yanlış yönlendirmeden uzak olunmalıdır. Düşünce olarak bu görüş çok doğru olsa da, bu hedefin gerçekleşmesinde bazı aksaklıklar göze çarpmaktadır. Bu düşüncesini olumlu bir şekle dönüştürebilmesi için, ”Maçların yüzde seksen beşinde oynayıp başarılı olacağım.” diye düşünebilir. ”Başarılı olacağım.” düşüncesi hem olumlu, hem de sahiplenici bir davranıştır.”yüzde seksen beş” sözcüğü hedef belirlemeyi güçleştirir. Hedefe varmak için ölçülebilir bir veriye ulaşmış olur.
Bütün sezonu kapsayan hedefler belirlendikten sonra aylık, haftalık hedefler belirlenir. Haftalık hedefler yıllık ve aylık hedeflerle uyuşmalıdır.
Oyuncularını bu hedefleri gerçekleştirmeleri sağlamak için Pazartesi günleri yapacağı toplantı ile sürekli uyarır. Böylece, kendilerini gerçekleştirmek istedikleri hedeflere ulaşmalarını kolaylaştırırız. Bu amaçlarını bir not defterine yazarak devamlı kendilerine bir yol haritası belirlerler. Böylece ölçülebilir verilere kolayca ulaşmak mümkün olacaktır.
Zihinsel çalışma tamamlanınca, oyunculardan not kağıdını odalarının görülebilir bir noktasına asmalarını isteriz. Böylece, hedeflerinin ne olduğuna sabah, akşam göz atmaları sağlanmış olur. Gelişmelerini gözlemlemek için bu iyi bir yöntemdir.
Gerçekleştiğinde, gelişmelerin en önemli noktası ortaya çıkar.
-Hedef ölçülebilirdir ve sporcunun kendi kontrolü altındadır. Dış etkenlerin herhangi bir müdahalesi olamaz. Amaç şudur; antrenörün oyuncu ile harcayacağı üç haftalık kısa görüşmeler sonucunda, oyuncu ne yapması gerektiğini bilip kendini antrenman ve maçlara hazırlama bilgisine sahip olur.
HAYAL KURMA
Hayal kurma zihinsel bir çalışma yöntemidir. Bu çalışmayı gerçekleştirmek zaman alır. Bu çalışma da her sporcu başarılı olmayabilir. Başarılı olmak için hem zaman gereklidir, hem de sporcu bu çalışmaya kendini vermelidir. Ama elde edilecek sonuç oyuncuya kazandıracağı güven ile performansının artmasını sağlayabilir. Sporcunun hedefi, her amacını gözünün önüne getirerek başarının yolunu bulmaktır.
Bunu yapabilmek için oyun içinde başarılı hedeflerini içeren bir videoyu izlemeleri sağlanır. Başarılı bir atış gibi veya bir hareket olabilir. Aynı savunma veya savunucuya karşı oynarken başarılı olduğu hareketleri gözlerini kapayarak hatırlaması sağlanır.
Sporcunun hayal kurma çalışmasından yararlanabilmesi için başarılı hareketlerindeki ince ayrıntıları hayal etmeyi bilmelidir. Ayrıntıları ne kadar iyi hatırlarsa güveni o kadar çok artar. Oyuncularınızdan rakiplerinin forma renklerini, salonun ve sahanın konumu hakkında bilgileri ve benzeri sorular sorarak oyuncunun zihinsel olarak hazır olup olmadıklarını öğrenmeye çalışın.
Sporcu hayal etmeyi olumlu yönden kullanıp, başarılı olunca sporcu olumsuz düşüncesinden kurtulmak için olumlu düşünceden elde ettiği tecrübelerden yararlanabilmelidir.. Bu defa, sporcunun olumsuz davranışını videodan seyrettirip, olumsuzluğu olumluya çevirebilmesi için olumlu düşünme yeteneğini kullanmalıdır. Oyuncu bunu kenarda otururken veya bir sonra ki hareketten önce olgunlaştırabilir.
Öyle veya böyle sporcu bir şekilde hata yapacaktır. Antrenörlerin görevleri ise sporcuların tökezlendikleri anda onlara yardım edip, başarılı olmalarını sağlamaya çalışmaktır. Antrenörler takımlarının veya oyuncularının başarılı olabilmeleri için onları zihinsel olarak hazırlamayı denemelidirler.
Sporcu sahaya adımını attığı andan itibaren bütün dikkatini ve benliğini ortaya koyabilmelidir. Daha güçlü, hızlı ve iyi oyuncularla çalışmaya başlayınca baş ve yardımcı antrenör zihinsel çalışmaları antremin programına düzenli olarak sokabilmelidirler. Zihinsel çalışmaları antrenman programına sokarak sezonun içinde ortaya çıkabilecek sorunlarını önü alınmış olacaktır.